Każdej osobie nawet tej pozbawionej wolności przysługują prawa człowieka, bowiem skazany, który jest w Zakładzie Karnym nadal pozostaje obywatelem, któremu przysługują określone prawa i obowiązki. A jakie ma prawa i obowiązki skazany? Sprawdźmy!
Prawa te mogą być ograniczone z uwagi na zapewnienie ochrony i bezpieczeństwa w Zakładzie Karnym, w tym znajdujących się w nim osadzonych czy funkcjonariuszy Służby Więziennej. W każdym przypadku ograniczenie winno mieć jednak charakter proporcjonalny, co więcej – musi być zgodne z prawem oraz obiektywnie uzasadnioną podstawę. Skazany nie może być pozbawiony swoich praw z tego powodu, że został wobec niego wydany wyrok skazujący.
Do najważniejszych praw skazanych należy prawo do wyżywienia odpowiedniego ze względu na zachowanie zdrowia. Dodatkowo skazany, który pracuje w warunkach szczególnie uciążliwych otrzymuje wzbogaconą normę żywieniową. Skazany zachowuje również prawo do odzieży, warunków bytowych, pomieszczeń oraz świadczeń zdrowotnych i odpowiednich warunków higieny. Gwarancja tych praw związana jest z obowiązkiem przestrzegania zasady humanitaryzmu i godności ludzkiej.
Czy skazany może widywać się z rodziną?
Tak. Na prawo do utrzymywania więzi z rodziną i innymi osobami bliskimi tj. do:
- kontaktów bezpośrednich, realizowanych poprzez widzenia oraz różnego typu przepustek i zezwoleń
- kontaktów pośrednich obejmujących korespondencję, rozmowy telefoniczne, paczki czy przekazy pieniężne.
Sposób widzeń jest różny w zależności od typu Zakładu Karnego, w którym skazany się znajduje. W zakładzie typu zamkniętego i półotwartego nadzoruje się widzenia. Rozmowy kontroluje funkcjonariusz. Co ważne, ograniczenia te nie mogą uniemożliwić bezpośredniego kontaktu odwiedzającego ze skazanym. Natomiast w zakładach typu otwartego widzenia wyłącznie mogą być poddawane nadzorowi.
Skazani odbywający karę w zakładach typu zamkniętego zachowują prawo do dwóch widzeń w miesiącu, w zakładach typu półotwartego z trzech, a w zakładach typu otwartego mogą korzystać z dowolnej liczby widzeń.
Pozbawienie skazanego tych praw mogłoby spowodować u niego problemy w przystosowaniu się do świata zewnętrznego po odbyciu kary. Zauważmy, że brak wsparcia ze strony rodziny, które ułatwia powrócić do naturalnego otoczenia mógłby spowodować powrót do Zakładu Karnego.
Religia w więzieniu
Istotne jest umożliwienie skazanemu korzystanie z wolności religijnej, która wyraża się w praktykowaniu wiary w warunkach Zakładu Karnego, wykonywania posługi duchowej, brania udziału w obrzędach przeprowadzanych w Zakładzie karnym w dni świąteczne. Dozwolone jest także odsłuchiwania mszy świętej emitowanej za pośrednictwem środków masowego przekazu. Tak samo korzystania z pism, książek i przedmiotów związanych z tematyką religijną. Również jest zezwolenie na aktywności w organizowanych w Zakładzie Karnym naukach religijnych, działaniu na rzecz organizacji charytatywnych i społecznych Kościoła lub innego związku wyznaniowego. Jest też możliwość spowiedzi i osobistych widzeń z duchownym Kościoła lub innego związku wyznaniowego. Duchowny może odwiedzić skazanego w jego celi.
Odsiadywanie kary a ubezpiecznie
Kolejnym prawem gwarantowanym skazanemu jest otrzymywanie związanego z zatrudnieniem wynagrodzenia oraz do ubezpieczenia społecznego w zakresie przewidzianym w odrębnych przepisach. Niepełnosprawny skazany może też liczyć także pomocy w uzyskiwaniu świadczeń inwalidzkich. Oprócz tego, skazany ma możliwość kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej, zaś za uprzednią zgodą dyrektora zakładu karnego do wytwarzania i zbywania wykonanych przedmiotów.
Skazanemu zapewnia się prawo do kontaktów z obrońcą, pełnomocnikiem, właściwym kuratorem sądowym oraz wybranym przez siebie przedstawicielem, jak również ze stowarzyszeniami, fundacjami, organizacjami oraz instytucjami, których celem działania jest realizacja zadań określonych przez ustawę, jak również z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi oraz osobami godnymi zaufania, które mogą współdziałać w wykonywaniu kar, środków karnych, kompensacyjnych, zabezpieczających i zapobiegawczych, w szczególności związanych z pozbawieniem wolności oraz przepadku.
Wymiana korespondencji z organami ścigania
To nie wszystko. Skazanemu ma prawo do zapoznania się z opiniami, sporządzonymi przez administrację zakładu karnego, które jego dotyczą.
Może on też składać wnioski, skargi i prośby organowi właściwemu do ich rozpatrzenia. Nadal może swobodnie przedstawiać te wnioski nawet bez udziału administracji zakładu karnego. Wtedy musi zwrócić się do kierownika jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, sędziego penitencjarnego, prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich.
Może również prowadzić korespondencję z organami ścigania, wymiarem sprawiedliwości i innymi organami państwowymi. Tak samo z organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich czy Rzecznikiem Praw Dziecka. Może także korespondować z organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka.
Oglądanie telewizji w więzieniu
Skazanemu należy również stworzyć możliwość korzystania z urządzeń i zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych, radia, telewizji, książek i prasy.
Konstytucyjne prawa i wolności zagwarantowane osobom skazanym stanowią podstawowe kryterium efektywnego osiągania celów kary. W sytuacji, gdy mielibyśmy do czynienia z brakiem poszanowania tych praw, skazani nie odczuwaliby konieczności respektowania porządku prawnego. Trudno oczekiwać, że prawa i obowiązki skazany będzie respektował, jeśli jego prawa są naruszane. Ale to już temat na oddzielny wpis.
