Nagroda za dobre sprawowanie i możliwość życia na wolności, czyli warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary. Czym jest? Kiedy można o nie wnioskować?
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary umożliwia skrócenie czasu wymierzonej przez sąd kary. Dotyczy to zarówno kary pozbawienia wolności jak i jej ograniczenia. Jednak aby skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji, skazany musi spełnić szereg określonych warunków materialnych – sprawdźmy zatem, co się kryje za przedterminowe zwolenienie – warunki.
Przedterminowe zwolnienie – warunki otrzymania
- jego postawa,
- właściwości i warunki osobiste,
- okoliczności popełnienia przestępstwa,
- zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary
- muszą uzasadniać przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni on ponownie przestępstwa.
Wydaje się, że są to cele do wykonania, choć tu musimy pamiętać, że spełnienie powyższych wymogów nie jest jednoznaczne z udzieleniem warunkowego przedterminowego zwolnienia. Oczywiście, decyzja ta leży w gestii sądu, który po spełnieniu powyższych przesłanek może uwzględnić wniosek w tym przedmiocie bądź nie.
Z kolei warunkiem formalnym jest odbycie przez skazanego przynajmniej połowy orzeczonej kary, jednak nie w wymiarze krótszym niż 6 miesięcy. Jeżeli skazany zaś został na karę 25 lat pozbawienia wolności, może on ubiegać się o warunkowe zwolnienie nie wcześniej niż po odbyciu 15 lat kary, natomiast skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności – po upływie 25 lat. Dla wyjaśnienia – inne obostrzenia dotyczą skazanych w warunkach recydywy podstawowej – ci muszą odbyć co najmniej 2/3 albo 3/4 kary w przypadku recydywy wielokrotnej.
Wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie do sądu penitencjarnego może złożyć sam skazany, jego obrońca jak również Dyrektor Zakładu Karnego bądź kurator sądowy.
Co jest ważne dla sądu rozpatrującego wniosek?
Niewątpliwie kluczowe znaczenie ma zachowanie skazanego w czasie odbywania kary w Zakładzie Karnym, a także okoliczność czy żałuje on swojego czynu, czy przestępstwo zostało popełnione z premedytacją i czy naprawił on szkodę wyrządzoną swoim zachowaniem. Dlatego korzystny wydźwięk zawsze ma poparcie wniosku przez kuratora sądowego, wychowawcę bądź Dyrektora Zakładu Karnego. Istotnie, na pozytywne rozpatrzenie wniosku rzutować mogą również uzyskane przez skazanego nagrody za dobre zachowanie oraz odpowiednie sprawowanie w czasie przepustek. W związku z tym sąd musi powziąć przekonanie iż skazany jest przygotowany do życia na wolności w sposób zgodny z prawem.
Co musi zawierać wniosek o przedterminowe zwolnienie?
- oznaczenie sądu, do którego kierowany jest wniosek;
- adres zamieszkania skazanego, jaki posiadał przebywając na wolności;
- własnoręczny podpis skazanego;
- oznaczenie sądu, który wydał wyrok skazujący za popełnione przestępstwo;
- sygnaturę akt sprawy, datę wyroku, wymiar zasądzonej kary podany w latach lub w miesiącach,
- wskazanie Zakładu Karnego, w którym skazany jest obecnie osadzony,
- uzasadnienie, w którym należy przedstawić argumenty przemawiające za uwzględnieniem wniosku;
- potwierdzenie uiszczenia opłaty za wniosek w wysokości 45 zł.
W przypadku uwzględnienia wniosku przez sąd, czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat.
Podczas, gdy skazanym jest osoba skazana w warunkach recydywy wielokrotnej, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. W sytuacji zaś warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat. W czasie okresu próby opłaca się przestrzegać porządku prawnego, ponieważ w przeciwnym razie może nastąpić odwołanie warunkowego zwolnienia. Dlatego, jeśli skazany dopuści się umyślnego przestępstwa – sąd zobowiązany będzie odwołać warunkowe zwolnienie.
Obowiązki skazanego
Warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym oraz nałożyć na niego inne obowiązki. Warunkowo zwolniony, który został zobowiązany do wykonywania obowiązków związanych z okresem próby i nie został oddany pod dozór, jest obowiązany do:
- bezzwłocznego, a najpóźniej w ciągu 7 dni od zwolnienia z zakładu karnego, zgłoszenia się do sądowego kuratora zawodowego sądu rejonowego, w którego okręgu będzie miał miejsce stałego pobytu,
- zgłaszania się do sądowego kuratora zawodowego w określonych przez niego terminach i udzielania wyjaśnień co do przebiegu okresu próby,
- niezmieniania bez zgody sądu miejsca stałego pobytu,
- wykonywania nałożonych na niego obowiązków.
Na zakończenie spójrzmy jeszcze na statystyki. Z roku na rok odbywa się mniej zwolnień. Jak podaje portal prawo.pl, w 2016 r. z 36 tys. 541 wniosków uwzględniono – 12 tys. 679, w przeciwieństwie do 2017 r., gdzie z 33 tys. 659 – 11 tys. 044 a w 2018 z 32 tys. 101 – 10 tys. 183.
Czy przedterminowe zwolenienie warunki to sprawa, którą trzeba jeszcze bardziej uświadamiać znajdującym się w potrzebie? Z pewnością tak.
Skutki prawne przedterminowego zwolnienia
Skutkiem prawnym warunkowego przedterminowego zwolnienia jest to, że jeżeli w okresie próby oraz w czasie 6 miesięcy po jej zakończeniu nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Dlatego trzeba przez to rozumieć, że jeśli skazany pomyślnie przejdzie okres próby, bieg do zatarcia skazania będzie liczony nie od dnia ukończenia okresu próby, a od dnia warunkowego zwolnienia. Przedterminowe zwolenienie warunki to z pewnością temat, do którego trzeba się dobrze przygotować.
Omówiona w niniejszym artykule instytucja jest godnym uwagi przywilejem każdego skazanego. Reasumując – zawsze warto złożyć odpowiedni wniosek. Ponieważ prócz związanej z tym oczywistej korzyści w postaci wyjścia na wolność jest wcześniejsze zatarcie skazania.
